De tong: een essentieel orgaan voor mondgezondheid

Deze informatie is informatief bedoeld om inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken en oplossingen. Deze informatie is niet bedoeld ter vervanging van medisch advies. Een goede gezondheid begint bij een gezonde mond. Daar hoort ook de tong (glossa) bij. Aan de kleur en structuur van de tong is veel af te lezen. Een afwijking van de tong kan een symptoom zijn behorend bij een aandoening of een gevolg zijn van medicatiegebruik. De tong zelf kan ook ziek zijn. We geven een overzicht van weetjes over de tong, aandoeningen en tips over de verzorging van de tong. We beginnen met de gezonde tong. ### **Hoe ziet een gezonde tong eruit** Een gezonde tong is licht bobbelig (papillen) mooi egaal roze tot licht rood, zonder ruwe oppervlakken, groeven of andere oneffenheden en heeft geen geur. ### **De anatomie van de tong** Onze tong is in 3 secties verdeeld. De tongwortel, het tonglichaam en het puntje van de tong. De bovenkant van de tong wordt de tongrug genoemd. De tong is verbonden met de onderkaak, het tongbeen en de schedelbasis. Het slijmvlies van de tong bevat verschillende soorten smaakpapillen en onder de tong zitten een aantal uitgangen van speekselklieren. De tong bestaat vooral uit spieren met ertussen de bloedvaten en zenuwen. De tong is met mondslijmvlies bedekt. De tong is goed doorbloed en je kunt de vertakkingen van de slagader goed zien als je de tong omhoog krult. Je beweegt je tong met negen verschillende spieren. Door deze spieren kan de tong dik, dun, lang of kort worden gemaakt. Wanneer de mond gesloten is vult de tong de mondholte bijna volledig. De smaakpapillen zijn zenuwuiteinden op de tong en op het achterste gedeelte van het gehemelte die door stoffen in voedsel worden geprikkeld. De zenuwen sturen deze informatie door naar de hersenen en vertalen dit als een smaakwaarneming. Zo kan je verschillende smaken proeven. Met deze smaakpapillen kan je vijf verschillende smaken onderscheiden: zoet, zout, bitter, zuur en umami. Er is door onderzoekers recent ook een zesde smaak gevonden en dat is vet. Recent is ontdekt dat de verschillende pappillen alle smaken kunnen onderscheiden. Pittig of pikant is de pijn die een smaakpapil registreert bij het proeven van pikante stoffen. **De functies van de tong** De tong heeft vele functies waar we vaak niet bij stil staan. De tong gebruiken we voor onze spraak. Met behulp van de tong vormen we woorden, spraakklanken en kunnen we articuleren. We nemen smaken waar, proeven met de tong. We kunnen zoet, bitter, umami, zout en zuur onderscheiden. We voelen de structuur, textuur van het eten mede met de tong. De speekselklieren dragen bij aan de eerste fase van de spijsvertering, daarom is goed kauwen zo ontzettend belangrijk. En we kunnen de tong natuurlijk ook gebruiken om te zoenen of een lekker ijsje te eten. De tong speelt een belangrijke rol bij het kauwen, slikken en het reinigen van het gebit tijdens het eten. Ongemerkt verzamel je het voedsel met je tong bij elkaar om te kauwen en vervolgens door te slikken. Je gespierde tong beweegt dus het voedsel door je mond en richting je keel klaar om door te slikken. **Reinigen van de tong cultureel bepaald** In de Westerse beschaving is het reinigen van de tong nog niet helemaal ingeburgerd al komt er wel steeds meer aandacht voor. In heel wat culturen is het wel heel gewoon. In Suriname bijvoorbeeld poetst men de tong al vanaf jonge leeftijd. In Afrika, Arabië, Zuid-Europa, Zuid-Amerika en veel Oosterse culturen is de tonghygiëne onderdeel van de dagelijkse hygiëne. Ayurveda, de traditionele Indiase geneeskunde, beveelt reinigen van de tong als onderdeel van je dagelijkse verzorging om het giftige afval, beter bekend als Ama, te verwijderen. (Ayurveda is als geneeskunde erkend door de WHO, World Health Organization) **Hoe de tong te reinigen?** Je kan je tong reinigen door tijdens het tandenpoetsen je tong mee te poetsen. Je poetst de gehele tong tot achterin waar de meeste bacteriën zich verzamelen. Er zijn tongschrapers al dan niet in combinatie met een tongborstel. Kies een tongschraper die zacht of goed gevormd is zodat de tong niet beschadigd of geïrriteerd raakt. In principe is een borstel of schraper en water voldoende om de tong goed schoon te maken. Je tong poetsen zonder kokhalzen kan moeilijk zijn. De volgende tips kunnen helpen; Sta rechtop, adem rustig door je neus en steek je tong uit. Dan eerst de zijkanten van de tong reinigen om vervolgens de bovenkant vanuit de achterkant zachtjes naar voren te reinigen met de tongschraper. Werk altijd van achter naar voren en spoel de schraper of borstel tussendoor af. Vervolgens goed je mond spoelen. Zie het resultaat in de spiegel want na 1 keer de tong goed reinigen zie je al een groot verschil. Er zijn speciale pasta’s en gel’s verkrijgbaar. Ook mondwaters en mondspoelmiddelen kunnen een bijdrage leveren. Ook probleem-specifiek zijn er middelen ontwikkeld zoals bij ontstekingen of schimmels. Naast de vrij verkrijgbare middelen kan de tandarts of mondhygiënist hierin adviseren. De tong verdient dezelfde aandacht als de zorg voor je gebit. **Hoort de tong bij de tandarts of de huisarts?** Bij wie moet je zijn als je een probleem hebt met je tong? De tong zit in de mond dus je zou denken de tandarts en dat is soms ook zo. Bij de huisarts moet je vaak je mond open doen en je tong uitsteken om je tong en je keel te laten beoordelen, dus de huisarts vervult ook een rol. En soms zal je ze allebei nodig hebben en is een samenwerking tussen beide artsen wenselijk. **Verdoving van de tong na tandartsbezoek** Hoe kan het dat je tandvlees of kaak wordt verdoofd voor een behandeling en dat ook je tong verdoofd is? Tijdens een tandheelkundige behandeling waarbij je een verdoving hebt gekregen kan de tong doof of prikkelend aanvoelen. Dit komt door een tijdelijk verminderde functie van een zenuw. De zenuw, nervus alveolaris inferior loopt met de onderkaak mee en gaat iets verderop het kaakbot in, van waaruit er takjes opstijgen naar tanden en kiezen. Voordat hij in het bot verdwijnt, splitst de zenuw naar de tong af. De tandarts probeert zo dicht mogelijk bij de zenuw te verdoven zodat de verdoving goed zijn werk kan doen en je geen pijn voelt tijdens de ingreep. De verdoving voel je dus ook vaak in je wang, lip of tong. Wanneer de verdoving is uitgewerkt zal ook het gevoel weer terugkomen in de tong. Tintelingen die je kan gaan voelen is een teken dat het gevoel weer terugkomt. Problemen met de tong: **Vieze tong** Een vieze tong met aanslag en/of beschadigingen veroorzaakt naast een vervelend gevoel ook een vieze adem. Het is zelfs de grootste veroorzaker van een slechte adem. Een vieze tong oogt onhygiënisch. Uit vele onderzoeken blijkt dat een ongezonde, vieze mond en tong de algehele gezondheid verstoort. Aanslag op de tong kan hardnekkig zijn en na het poetsen lijkt de tong dan niet helemaal schoon. Als na een paar dagen extra goede tonghygiëne de aanslag of het probleem niet is verdwenen vraag dan advies bij de huisarts, tandarts of mondhygiënist. De tong kan prikkelend aanvoelen wanneer je begint met reinigen. Reinig zorgvuldig, met beleid en met een goede tongreiniger zonder scherpe randen die de tong niet verder kan beschadigen of irriteren. **Zere tong, mondbranden** Een pijnlijke tong wordt ook wel Glossodynie genoemd. Het kan zich uiten in een brandend, tintelend of droog gevoel. Vaak is de hele mond aangetast. Ook kan je een metalen of bittere smaak ervaren. Het is een veelvoorkomend verschijnsel vooral bij mensen tussen de 40 en 80 jaar, vaker bij vrouwen dan bij mannen. **Kleur van de tong** - Paarse tong: Een paars gekleurde tong kan duiden op een tekort aan vitamine B12 of zuurstofgebrek door verstoorde bloedcirculatie. - Bleke tong: Een indicatie dat er een probleem is in het lichaam, zoals een gebrek aan vitamine en mineralen of hormoonstoornis. - Rode punt van de tong: Kan een indicatie zijn van stress of depressie. - Rode tong: Samen met dorst kan het een teken zijn van koorts of na gebruik van drugs of teveel koffie. - Felrode tong met hobbelige papillen: Aardbeientong of frambozentong. - Bruine tong: Een aanslag vaak door roken en veel koffiedrinken. - Witte aanslag: Kan veroorzaakt worden door verminderde weerstand of bijwerking van bepaalde medicatie. - Gele tong: Duidt meestal op een candida-infectie of andere problemen. - Zwarte aanslag: Meestal een fase van alarm, kan wijzen op uitdroging of infectieziekten. **Structuur van de tong** Een gezonde tong heeft kleine bultjes op het oppervlak, de papillen. Voor meer informatie over aandoeningen van de tong, behandelingen, en wat je zelf kunt doen, bekijk de oorspronkelijke bronnen en raadpleeg een professional voor specifiek advies. *Tongversiering, tongpiercing* Een tongpiercing brengt, zoals elke sieraad risico’s met zich mee. De plaats waar de piercing gezet wordt moet nauwkeurig worden bepaald om complicaties te voorkomen. Op de pagina over de tongpiercing lees je er alles over. Bronnen: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/196382-tong-functie-anatomie-van-de-tong-en-tongaandoeningen.html, womenshealthmag.nl, Slechteademtesten.nl, Gezondheid.be, Boek 'Diet Doctors' van Dr. Wendy Denning en Vicki Edgson, Dental 3